Çapraz Kapanış Tedavisi
Alt ve üst dişlerin ön tarafta çapraz(ters) kapanması (ön çapraz kapanış): Alt ve üst ön dişlerin normal kapanış ilişkisinde, üst dişlerin alt dişlere göre önde konumlanması gerekir. Fakat bazı durumlarda farklı sebeplerle üst dişler alt dişlerin arkasında yer alarak çapraz(ters) kapanışa geçer.
Süt dişlerinin zamanından önce kaybedilmesi sonucu daimi dişlerin anormal pozisyonda geriye açılı sürmesi, yer darlığı nedeniyle daimi dişlerin diş dizisinde yer bulamayarak daha geri pozisyonda konumlanması, çarpma, düşme ve kazalarda travma ile dişlerin yer değiştirmesi sonucu bir veya daha fazla üst ön diş, alt ön dişlerin gerisinde kalabilmektedir. Sebebi her ne olursa olsun farkedilen çapraz kapanışlar hemen tedavi edilmelidir. Ön çapraz kapanış kişilerin dişlerini doğru kapatmasına engel oluşturduğu için, tedavide gecikilirse, eklem problemlerine yol açabilir.
Ayrıca ön çapraz kapanış durumlarında, kişi ön dişlerindeki çatışmayı önlemek amacıyla alt çenesini önde konumlandıracaktır. Bu durum kişinin alt çene ileriliği üst çene geriliği durumunda olduğu gibi bir profile sahip olmasına (yalancı alt çene ileriliği) yol açar. Bunun yanısıra alt çenesini sürekli önde konumlandıran birey eğer gelişme çağında ise, alt çenenin ileride konumlandırılması fonksiyonel olarak tedavi ediliyormuş gibi alt çenede büyüme stimülasyonuna sebep olur. Yani kişi genetiğinde böyle bir iskeletsel çene bozukluğu yoksa bile sadece dişleri çapraz kapandığı için alt çenesini önde konumlandırarak, kendi çene yapısının bozulmasına, üst çenesinin geride kalmasına sebep olabilir.
Tedavisi; üst dişlerin alt dişlerin gerisinde kalması durumu yaşa göre ve çenedeki yer darlığı durumuna göre hareketli apareylerle, metal veya seramik braketli tel tedavileri, şeffaf plak tedavileri veya lingual ortodonti tedavisi ile düzeltilebilir. Bu durum eğer çene yapısındaki bozukluğa bağlı olarak, yani üst çenenin geride alt çenenin ileride olması durumundan kaynaklanıyorsa bu durumda çene tedavisi gereklidir ki gerekli bilgi için ‘’üst çenenin geride, alt çenenin ileride olma durumu’’ başlığı altında anlatılanları tekrar inceleyebilirsiniz.
Alt ve üst dişlerin sağ veya solda çapraz kapanması (yan çapraz kapanış): Yan çapraz kapanış bir veya daha fazla dişin ters kapanması durumudur. Normal kapanış ilişkisinde üst dişler alt dişleri kutu kapağı gibi dışardan örterler.
Kişiye karşıdan bakıldığında, dişlerin kapanış ilişkisinde, üst dişlerin içeride alt dişlerin dışarıda olması ise çapraz kapanış demektir.
Çapraz kapanışlar alt çenenin simetrisini bozarak eklem problemlerine yol açabilirler. Özellikle köpek dişlerinde görülen çapraz kapanışlar, köpek dişleri; ağzın köşelerinde binanın taşıyıcı kolonları misali kapanış ilişkisinde önem arz eden, sivri ve sağlam yapılı dişler olduğu için, çenede asimetri oluşumu açısından daha risklidir.
Tedavisi; Yan çapraz kapanışların tedavisi çaprazda kapanan dişin doğru tarafa hareket ettirilmesini amaçlar. Dolayısıyla dişleri hareket ettirdiğimiz tüm tedavi gereçleri kullanılabilir. Metal veya seramik braketler, şeffaf plaklar veya lingual ortodonti gibi her yöntem tedavide etkilidir.
Üst çenede birden fazla dişte görülen yan çapraz kapanış durumu var ise, üst çene darlığı söz konusu olabilir. Bu durumda üst çene genişletme tedavileri gerekebilir. Üst çene genişletme tedavileri ile ilgili ‘’Üst veya alt çenede darlık durumu’’ başlığını inceleyebilirsiniz.